Blog Yazılarına Gözatın

KORKMA ! VAZGEÇME ! ERTELEME !

‘’Gençken evlilikten çok uzaktım, pek oralı olmaz çokta düşünmezdim. 30 yaşında evlendim, biraz gezdim, gezmek istedim. Eşim de benimle aynı fikirdeydi biraz yurt içi biraz yurt dışı derken yaşımız 35 oldu. Beş sene nasıl geçti anlamadık, bir senedir de düzenli ilişkiye rağmen gebelik elde edemedik. Pek yolunda gitmiyor bir şeyler gibi geldi, e yaş da 36 olunca size geldik. Bebeğim olsun istiyorum artık ancak yaşım için, zamanım için pişmanım. Hayallerimden uzaklaşmak zorunda kalma fikri beni korkutuyor. ‘’ gibi cümlelerle, hikayelerle başlayan çiftlerin başvuruları gittikçe artıyor. İleri evlilik yaşı ile birlikte gelen ileri yaş bebek istekleri de arttıkça tüp bebek tedavileri de artış göstermeye devam ediyor. Ancak tüp bebek tedavisi var olduğu sürece korkmalı mıyız? Ya da ne kadar korkmalıyız ve ne gibi durumlarda endişe duymakta haklıyız;

Son yıllarda tüm dünyada annelik duygusunu ilerleyen yaşlarda yaşayan anne adaylarının sayısında önemli artışlar gözlenmiştir. Tıpta ileri yaş terimi 35 yaşın üstünde ve sonrasında bebek isteği ile başvuran anne adaylarında kabul edilmektedir.

Ancak evet bir gerçek vardır ki ,ilerleyen yaş ile birlikte infertilite problemlerinin arttığı, gebelik sürecinin biraz daha zorlaştığı, doğuma yakın komplikasyonların artış gösterdiği doğrudur.

30 yaş altında herhangi bir ay ve yumurtlama döneminde gebe kalabilme şansı %20 iken, 40 yaş üstünde gebe kalabilme oranı yaklaşık %5 olarak görülmektedir. Yaş ilerledikçe her sene biraz daha yumurta kalitesi düşer, sperm tarafından döllenme oranının azalmasına neden olur ayrıca embriyolarda genetik problemler görülmesine sebep olmaktadır.

Ultrasonografik ve hormonal açıdan anne adayı tüp bebek tedavisi için başvurduğunda adetin ikinci günü zorunlu olmakla beraber incelenir, ultrasonografisi yapılarak hormon tetkikleri tamamlanır. Ultrasonu ile hormon tetkikleri değerlendirilen hasta da yumurta rezervi ile ilgili herhangi bir soruna rastlanmaz ise tüp bebek tedavisi hastaya başlanabilir. Ancak erkek infertilitesinde de yaş oldukça önemlidir. Yumurta rezervinin varlığı ve hormonal değerlerin normalliği %100 pozitif gebelik haberi anlamına gelmez. Eğer sperm ile ilgili de herhangi bir sorun olmadığı konusunda hem fikir olur isek o zaman adetin ikinci günü çift için tüp bebek tedavisinde yola çıkabiliriz. Ancak ileri yaş tüp bebek tedavilerinde kromozom açısından embriyonun ya da embriyoların incelenmesi gereklidir. Preimplantasyon genetik tanı yöntemi işte burada öne çıkmaktadır. İlerleyen yaşta tüp bebek tedavilerinde yumurta ve spermde de sorun olmasa ve her ikisininde varlığı konusunda sorun olmasa bile 5. Günde embriyodan biopsi alınarak kromozomları yönünden değerlendirilmesi sağlıklı bebeklerin dünyaya gelmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Birlikte biraz genetik araştırmalara değinelim.

Embriyolara Genetik Tanı Uygulaması

Tüp bebek tedavisi ile bebek sahibi olmak isteyen çiftlerde yardımcı üreme tekniklerinin de gelişmesiyle bebek sahibi olmadan bebeklerinin genetiğini belirlemeleri mümkün hale gelmiştir. Öykülerinde, tekrarlayan gebelik kayıplarını da göz önünde bulundurarak tüp bebek merkezleri tüp bebek laboratuvarlarında PGT yöntemi ile embriyoların genetiğine bakılarak sağlıklı embriyo transferi sağlanabilir.

PGT yöntemi genetik bilimin gelişmesi ile artık tüp bebek tedavilerinde embriyolarda genetik inceleme yapılabiliyor. Bu yöntem ise preimplantasyon genetik tanı olarak isimlendiriliyor.

PGT gebelik elde edilmeden önce elde edilen yumurta ve sperm hücrelerinin embriyoloji laboratuvarında döllenmesi sonucunda gelişen embriyoların alınan hücreleri ile gebelik elde edilecek olan bebekte sayısal ve kromozom bozukluğu ile tek gen hastalıklarının tanısı konulabilmektedir.

FISH Tekniği ile PGT Uygulaması

Sayısal olarak karşımıza çıkan kromozom bozuklukları ve yapısal kromozom bozukluklarının ayini için çoğunlukla FISH tekniği kullanılabilmektedir. Ankara Tüp Bebek Merkezlerinde embriyoloji laboratuvarlarında 8, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, X ve Y kromozomlarından oluşan, düşüklerde en sık rastlanan kromozom anomalilerinin oldukça çok büyük bir kısmını kapsayabilmektedir. Ancak embriyoların transferi aynı siklus içerisinde gerçekleşmemekte bir sonraki siklusa embriyoların dondurulması yapılarak aktarılmaktadır. FISH tekniği ile PGT yapılması günümüzde de hala sayısal ve yapısal olarak anomalilerin tespitinde en sık olarak karşımıza çıkan bir yöntem olarak bilinip gerçekten pratik bir yöntem olma avantajını da korumaktadır.

Sayısal Kromozom Bozukluklarının Taraması

PGT ile genetik tanı yöntemi gebelik kaybı ve tekrarlayan tüp bebek başarısızlıklarına sebep olan kromozom bozukluklarının saptanmasında tüp bebek başarılarında şansı arttırmak için kullanılmaktadır. Embriyolarda sayısal kromozom bozukluklarının taranması özellikle anne adayının yaşının ileri olduğu durumlarda, tekrarlayan tüp bebek denemerlinde, tekrarlayan düşüklerde yapılan sayısal kromozom bozukluklarının taranma durumunun amacı insan hücrelerinin 22 otozom ve bir gonozomdan oluşan 23 çift kromozon içerir. Kromozomlarda fazla veya eksik sayıda krozomom olması durumunda tüp bebek tedavilerinde saptanması önemli bir husustur.

İleri Yaş Tüp Bebek Tedavisinde Öneriler

• Adetin ikinci ya da üçüncü gününde yapılan FSH, E2, AMH testi gibi yumurtaların durumu ile ilgili rakamsal değerler veren önemli bilgilere ulaşmamızı sağlayan testler bizi yönlendirecektir.
• Önceden saptanmayan ancak varlığı soru işareti olan ya da aile geçmişinde varlığı ile ilgili veriler olan hipertansiyon, diyabet gibi kardiyolojik, endokrin tabanlı ek hastalıklar tespit edilmelidir. Gebelikten önce kontrolü zorunludur
• Gebelik öncesi preimplantasyon testleri gibi genetik araştırmalar hakkında çift genetik danışmanlık alabilir.
• Eğer kilo problemi var ise çözüm bulunabilir. Ancak bunun için uzun zamanlar verilemez.
• Gebelik kararı ile birlikte folik asit desteği almaya başlanması bebeğin muhtemel sinir sistemi anomalilerinin görülme sıklığını azaltacaktır.
• Son olarak ileri yaş tüp bebek tedavilerinden sonra elde edilen ileri yaş gebeliklerde perinatoloji yan dalı olan bir kadın doğum hekimi tarafından takip edilmek sizi daha çok güvende tutacaktır.

Peki ya burda erkekte ileri yaşta bebek isteği olan durumları detaylandıralım mı?

Erkek Yaşının İleri Olması Hamileliği Etkiler mi?

Gebelik ve kısırlık (infertilite) konusu esas olarak anne yaşı ile çok yakından ilgilidir. Anne yaşı ilerledikçe özellikle 35 yaşında sonra hem gebe kalamama yani kısırlık konusunda bazı risk artışları görülür hem de gebe kaldıktan sonra hamilelik boyunca anne ve bebek ile ilgili bazı risklerde artış görülür. 35 yaş ve üzerinde olan gebeliklere ileri yaş gebeliği denir. 40’lı yaşlarla birlikte gebe kalma olasılığı %50 oranında azalmaya başlar. Bu nedenle bu yaşlar itibariyle gebelik planlıyorsanız genel sağlık durumunuzu da göz önüne almanız gerekir. İleri yaşta gebe kalan pek çok kadın sağlıklı bebek dünyaya getirmesine rağmen genç anne adaylarına göre riskleri daha yüksektir. İleri yaş gebeliklerinde en çok korkulan komplikasyon kromozom anomalili bebek doğurmaktır. Bunlardan en sık görüleni zekâ geriliği ile birlikte bazı kalp ve organ anomalileri içeren Down Sendromu’dur. Ancak gebelik sırasında yapılan prenatal testler, özellikle amniyosentez ile bu bebekler tanınabilir.

Baba Adayının Yaşı Büyüdükçe Risk Artar mı?

Annenin ileri yaş etkisi kadar olmasa da baba adayının da yaşının ilerlemesi özellikle 40-45 yaşlarından sonra sperm hareketi, hacmi ve normal şekilli sperm sayısını azaltır. Ancak sperm konsantrasyonu yaş ilerledikçe değişmez. Sperm parametrelerindeki bozulmalardan dolayı erkeğin yaşının ileri olması kadınınki kadar etkilemese de gebelik oluşması konusunda başarıyı azaltır.

Gebeliğin oluşma süresi uzar. Gebelik oranını düşürerek etki eder.

Kadınlarda menopozun başlaması ile birlikte yumurta üretimi durur. Erkeklerde her yaşta sperm üretimi devam eder ancak kalitesinde azalma olur. Sperm üretimi sırasında bir genetik hata oluşabilir. Bu da hem düşük riskinin artmasına hemde bebekte anomalilerin doğmasına sebebiyet verir. Özellikle otozomal dominant hastalıkların bebekte görülme riski artar çünkü bu hastalıklar gen çiftlerinden sadece birisinde hata olması neticesinde ortaya çıkabilir, erkeğin sperminde oluşabilecek genetik hata bu hastalıkların meydana gelmesine neden olabilir.

Erkeğe Bağlı İnfertiliteye Değinecek Olursak

Erkeğe bağlı olarak çocuk sahibi olamama durumu çiftlerin yaklaşık %40- %50’sinde görülmektedir. Anne adayında bir şey saptanmamışsa baba adayınında bazı testler yapması gerekir.

Sperm Testi Nasıl Yapılır

3-6 günlük cinsel ilişkisizlik sonrası verilmesi gereklidir. Sperm analizinin yapılacağı laboratuvar tarafından steril bir kap verilir ve mastürbasyon yöntemi ile bu kaba meni verilir. Mastürbasyon sırasında herhangi bir kayganlaştırıcı kullanılmaması gereklidir. Mümkün ise laboratuvar içerisindeki özel odalarda meni verilmesi sağlanmalıdır. Meni verme işlemi erkeği oldukça stresli bir duruma getirebilmektedir. Bu nedenle meni verme işlemi sırasında sertleşme problemleri gibi problemler normal olarak görülebilmektedir. Bu gibi durumlarda erkeğin eşi yardımcı olabilmekte ya da sertleşme problemi var ise Viagra gibi ilaçlar kullanılabilmektedir. Bazı durumlarda evde de meni verme işlemi yapılabilir. Fakat meni en fazla 1 saat içerisinde uygun sıcaklık aralığında (vücut sıcaklığı) laboratuara getirilmelidir.

Alınan örnek belli işlemlerden geçirilir.

Temel olarak; Sperm sayısı, sperm hücrelerinin yapısı, spermlerin hareket kabiliyeti değerlendirilir.

Hormon Testleri

Örnekte sperm saptanamayan tanısı alan  erkeklerde FSH, LH ve testosteron değerleri bakılır.

Sperm örneğinde sperm bulunmamasının 3 nedeni vardır.

a)Tıkayıcı tipte azospermi:  Testislerde sperm üretimi vardır Ancak oluşan spermleri dışarı taşıyan kanallarda tıkanıklık vardır. Bu hastalarda   FSH normal olarak saptanır

b)Tıkayıcı olmayan azospermi:  Testiste sperm üretimi yoktur  Bu hastalarda  FSH yükselir.

c) Sinir sitemine bağlı azospermi: Beyinden testislere sperm üretimi için uyaran gitmiyordur . Bu hastalarda FSH değeri düşük saptanır.

Ultrasonografi ile inceleme

Varikosel ya da hidrosel olup olmadığının tespit edilmesi için gerekebilir.

Genetik İnceleme

Sperm sayısı ml’de 5 milyonun altında ise  genetik inceleme gerekir.

Kromozomlar incelemede;

Otozom ve seks kromozom yapısal ve sayısal anomalileri, Y kromozom da mikrodelesyon  araştırılır.

Kistik Fibrozis Araştırması

Yapılan sperm testinde toplam volüm 1.5 ml nin altında ise pH değeri 7 nin altında ise  kistik fibrozis denilen hastalık araştırılmalıdır

Sperm FİSH testi

Tekrarlayan gebelik kaybı tekrarlayan implantasyon başarısızlığı  olan, kromozomlarda sorun saptanan veya spermlerde şiddetli yapısal bozukluk mevcut hastalarda yapılabilir.

Testis Biyopsisi

Menide sperm olmaması (Azospermi) olan hastalarda testisten cerrahi uygulama ile biyopsi yapılabilir ve sperm üretiminin hangi aşamada sekteye uğradığı tespit edilebilir. Fakat günümüzde tüp bebek sırasında yapılan biyopsi haricinde biyopsi yapılması kesinlikle önerilmemektedir. Azospermili hastalarda yapılan biyopsi ile çok değerli olan testis dokusu çıkarılmakta ve bu dokuda sperm bulunsa dahi bu aşamada kullanılamamaktadır. Bu nedenle azospermili hastalarda biyopsi yapmak yerine bu hastaların eşlerini tüp bebeğe hazırlamak ve azospermili hastaya sperm elde etme yöntemlerinden birisini uygulamak (TESE, TESA), sperm çıkar ise direk olarak mikroenjeksiyon yapmak en uygunudur. Artan dokular inceleme için patolojiye gönderilebilir. Tekrar etmek gerekir ise tüp bebek haricince testis biyopsisi kesinlikle önerilmez.

Unutmayın ki, hiçbir zaman sorun erkekte yada sorun sende diye düşünülmemelidir.

Sorun her zaman ortaktır.

Geçmişe dönmek mümkün değil, zararın neresinden dönerseniz kardır. Evet bebek isteğini erteledik ve şu an 35 yaşın üstündeyiz. O halde vakit kaybetmeden bir tüp bebek uzmanına başvurarak süreci bir an evvel başlatmalısınız. Artık bebek sahibi olma hayallerinizi ertelemek zorunda değilsiniz. İlerleyen tıp ve ilerleyen teknoloji ile herşeyi elde etmek mümkün. Yumurta rezervini kuvvetlendirmek için bile SVF, PRP gibi ek yöntemler tedavi seçenekleri mevcut.

Yalnız değilsiniz… Her gün pek çok 35 yaş üstü hastaya tüp bebek tedavisi başlıyor ve müjdelerini onlarla paylaşıyoruz. Bu sevinçleri paylaşırken mutluyuz, hayallerinize ortak olmak istiyoruz. Belki de yarınlarınıza umut. Gülümsemeniz hiç eksik olmasın, hayal kurmaktan hiç vazgeçmeyin. Biz tedavi seçeneklerimiz ve güçlü kadromuzla yolunuzda yürümeye hazırız.

Gebelik ve Covid-19 Aşıları Adlı makalemizi incelemek için tıklayınız..