Sperm Dna Hasarını Belirleyen Testler Nelerdir?

Tüp bebek tedavilerinde erkek kısırlığı tanısı konulmuş baba adaylarında sperm hücresinin genetik yapısı ile erkek kısırlığının erkek infertilitesinin yakından bir ilişkisi vardır. Yumurtalıklarda azlık olduğu gibi spermde de sayı olarak azlığa rastlanabiliyor mu? Ya da yumurtanın kalitesi olduğu gibi erkeklerde de sperm kalitesi diye bir şey var mı? Sorularımızı Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Sevtap Hamdemir Kılıç cevaplıyor;

Kadında herhangi bir probleme rastlanmadı, erkekte sperm sayısı yeterli, sperm hareketliliği yeterli. Peki neden hala gebelik sağlanamıyor? Ya da tüp bebek başarısızlığının nedeni ne olabilir? Evet, spermde DNA hasarı olabilir. Normal spermiyogram testlerinde sperm hareketliliği, sayısı normal olarak izlense ve değerlendirilse bile gebelik elde edilemeyebilir. Bu noktada özel değerlendirme yöntemi olarak sperm hücresinin DNA yapısını değerlendirmemiz gerekebilir. Sperm DNA hasarı karşımıza çıkması ile normal gebelik şansını engellediği gibi tüp bebek tedavilerinde yumurta ve spermin döllenmesini engelleyerek embriyo haline gelmesini de engellemektedir.

Yapılan çalışmalara ve araştırmalara göre spermde DNA hasarı rastlanan çiftlerde tüp bebek tedavilerinde döllenme aşamasında neredeyse %30 düşüş görülmekte olup ayrıca ICSI uygulamalarında da tekrarlayan başarısızlıklar görülmektedir.

Spermde DNA hasarının ortaya çıkmasında ki nedenler tam olarak netleştirilememiştir. Ancak çalışmalar, anormal hücre metabolizması, idrar yolu enfeksiyonları, çevresel faktörler, radyasyon, varikosel, hipertiroidi, obezite, sigra, yaş, alkol, stres, hava kirliliği gibi nedenlerin spermde DNA hasarı yaratabileceğini düşündürmektedir. Nedenleri arasında sayılmaktadır. Sperm DNA hasarını belirleyen testler nelerdir? Adlı yazımızın bir diğer başlığı ise;

Sperm DNA Hasarını Netleştirmek için Yapılan Testler Nelerdir?

SCSA yani Sperm Kromatin Yapısı Tayini

Özel bir boya ile renk değiştirme özelliğinden faydalanan bir uygulamadır tüp bebek tedavilerinde. Asit ortamda hasar görmüş olan sperm DNA’sının daha kolay boyanması ile ortaya çıkacaktır. Normalde hangi renktir diye soracak olur isek normalde turuncu boyanması gereken hücre DNA hasarı varsa yeşil ve kırmızıya dönüşmektedir. Buradan spermin DNA hasarının olup olmadığı izlenebilmektedir.

COMET

Tüp bebek tedavilerinde, Ankara Tüp Bebek Merkezlerinde spermler özel bir ortama konulur ve elektriksel bir uyarı verilir spermlere. Sağlıklı DNA’ya sahip olan hücreler hareket etmez. Hasarlı DNA ‘ya sahip olan spermler hareket eder. Hareket eden hücrelerin yani hasarlı DNA ya sahip spermlerin arkasında kuyruk gibi bir görüntü oluşur. Kuyruğun görüntüsü ise hasar boyutunu değerlendirmek için yardımcı olmaktadır.

TUNEL

Tüp bebek tedavilerinde karşımıza çıkan TUNEL Özel olarak boyama yöntemi ile DNA kırıkları işaretlenerek yapıyoruz. Normal DNA sahibi olan hücreler mavi renkte iken hasarlı DNA hücreleri ise yeşil renkte, az hasarlı DNA hücreleri mavi ve yeşil renkte görülmektedir.

Anilin Blue

Anilin mavisi sperm bütünlüğünü değerlendirmek amacı ile kullanılan bir boyadır. Hasarlı DNA ya sahip olan spermler koyu mavi renkte boyanırken, DNA hasarına sahip olmayan spermler hücre yapılarının sağlam olmasından kaynaklı olarak boyanmazlar.

Tüp bebek tedavilerinde Ankara Tüp Bebek Merkezlerinde uygulanmakta olan bu yöntemler spermde DNA hasarı olup olmadığını açık bir şekilde raporlayabilmektedir der Prof. Dr. Sevtap Hamdemir Kılıç.

Spermde DNA Hasarı Sıkça Sorulan Sorular

Spermde DNA Hasarı Nedir?

Sperm hücresinin her bir kromozomunda DNA zincirleri bulunmaktadır. DNA zincirlerinde birçok farklı nedenlerden kaynaklı hasarlar doğurabilmektedir. Sperm DNA hasarı belirli bir düzeyin üzerinde izlendiğinde çıktığında spermin kalitesi azalır. Döllenme problemleri sperm nedenli olması olası. Spermden kaynaklı döllenme olumsuz etkilenmesi mümkün.

Spermde DNA hasarının yüksek olması nelere sebep olur?

İnfertilite, kısırlık
Tekrarlayan tüp bebek başarısızlıkları
Tekrarlayan düşükler
Tüp bebek tedavisinde embriyo gelişiminde meydana gelen problemler

Spermde DNA hasarının nedenleri nelerdir?

Çevresel faktörler
Sigara
Alkol
Obezite
Beslenme alışkanlığının düzensiz olması
İlerleyen erkek yaşı
Sıcak ortamlarda uzun süre kalması
Varikosel
Geçirilmiş genital bölge enfeksiyonları

Nedenler arasında sayılmaktadır.

Spermde DNA hasarının belirtileri nelerdir?

Spermde DNA hasarı belirtileri arasında özel bir bulgu ne yazık ki söz konusu değildir. Ancak sperm testi sonuçlarına göre sperm sayısı ile ilgili, hareketlerinde ve şekil bozukluğunda da saptanan erkek hastalarımızda spermde DNA hasarı bulunması oldukça muhtemeldir. Risk çok yüksektir. İnfertilite yani kısırlık; tekrarlayan düşükler, döllenme problemleri buna neden olabilirler. Bu nedenle spermde DNA hasarı olan çiftlerde tüp bebek tedavilerinden sonra ya da spontane gebeliklerden sonra düşük ihtimalinde artış izlemek mümkün.

Spermde DNA hasarı nasıl tespit edilebilir?

Spermde DNA hasarı şüphesi olan hastalarda bazı özel testler kullanmak mümkün. Kullanılan testler, TUNEL, SCSA ve Sperm comet testleri olarak isimlendiriyoruz. En sık kullanılan sperm DNA hasarı testi TUNEL testidir. DNA hasarı olan spermlerde özel boyama teknikleri kullanmak mümkün. Sperm DNA hasarı testi sonucu değerlendirildiğinde, sperm DNA hasarını %30 ‘un üzerinde olması durumunda anormal kabul ediyoruz.

Spermde DNA hasarı tedavisi nedir?

Antioksidan tedavisi
Yaşam tarzı değişiklikleri
Beslenme şekli ile ilgili değişiklikler
Spermin direkt testisten alınması
Antioksidan içerikli ilaçlar ile desteklemek mümkün.

Sperm DNA hasarı yüksek olan baba adaylarımızda sperm DNA hasarının azaltılması için antioksidan içerikli ilaç destekleri önerilmektedir. Antioksidan ile birlikte ilaçlarda serbest oksijen radikallerinin sperm DNA’sını olumsuz olarak etkilerini azalttığı bilinmektedir. Antioksidan içerikli destek ilaçların etkisini göstermesi için ise kişiye biraz zaman tanımak gerekir. Bu zaman dilimi ne kadar olmalı diye soracak olursanız en az iki ila üç ay kadar bir süre gerekli olmaktadır.