Anne Sütü ve Emzirme

Anne sütü düşük doğum ağırlıklı, prematüre ya da normal doğum ağırlığındaki bütün bebeklerin en üst düzeyde büyüme gelişmelerini sağlayacak özelliktedir. Her anne bebeği için en uygun sütü üretir. Örneğin erken doğan bebeklerin annelerinin sütleri, erken doğan bebekler için uygun özellikler içerir.
Anne sütü bebeğin ihtiyacı olan besin değerine sahip ve içinde yeterli miktarda su bulunduğu için, tıbben gerekli görülmediği takdirde ilk 6 ay bebeklere anne sütünden başka su dahil hiçbir yiyecek ve içecek verilmemelidir. Ancak altı ayın üzerindeki tüm bebekler tamamlayıcı besin desteği almalıdır.

Anne Sütünün Faydaları Nelerdir?

Anne sütü kolay sindirilir.
Anne sütü daima hazır bir besin olması nedeni ile her zaman hazır ve ekonomiktir.
Anne sütü ve doğumdan sonra gelen kolostrum ( ilk sarı süt ) bebek için çok önemlidir. Bebeği hastalıklara karşı korur. Bebeğin ilk aşısı olarak nitelendirilir.
Kemik gelişimleri ve bağışıklıklar daha kuvvetli olurlar.
Beyin ve sinir dokusu gelişimi için gerekli olan esansiyel yağ asitleri anne sütünde, inek sütüne göre daha fazladır.
Lohusalık depresyonu olarak adlandırdığımız anksiyeteden anneyi salgılanan hormonlar tarafından korur.
Emziren annelerde meme kanseri, over kanseri, osteoporoz ( kemik erimesi ), anemi ( kanszlık ) daha az görülmektedir.

Bebek emmeye başladığında ilk önce meme başının hemen arkasındaki süt havuzunda birikimli olan anne sütünü emer. Bu süt çabuk tükenir. Bu sebeple bebeğin kuvvetli ve etkin emmesi ve meme ucunu tamamıyla kavraması her iki hormonu uyararak süt yapımının arttırılması demektir.

Emzirmede önce karbonhidrattan zengin ön süt gelir. Emzirmenin sonunda ise yağdan zengin son süt gelir. Bu sebeple her öğünde bir memenin bebek tokluk hissedip kendiliğinden ayrılana kadar emzirilmesi önerilir. Son süt, yağdan zengin olduğu için bebeğin tokluk hissetmesini ve bebeğin kilo almasını sağlar.

Emzirme Süresi

Bebeğin emme süresinde belli bir sınırlama yoktur. Anne sütünün artması için bebeğin sık sık emzirilmesi gerekir. Bebek her ağladıkça emzirilmelidir. Ancak anne bebeğin karnının tok olduğunu düşünüyorsa, bebeğinin ağlamasına sebep olan diğer etmenleri gözden geçirmesi gerekir.

Yenidoğan bebekler genellikle günde 10 öğün emzirilmelidir. Bebek büyüdükçe öğün sayısı azalır. Genellikle birçok bebek bir memeyi 5-10 dakikada boşaltarak tokluk hissedebilirken, bazı bebekler 20 dakikadan önce bu doyuma ulaşmazlar. Eğer bebek daha çok emmek istiyorsa ikinci meme de bebeğe verilebilir. Bebek tek meme ile tokluk hissetmişse sonraki emzirmede diğer meme verilmelidir.

Eğer bebek iki memeyi de almışsa bir sonraki öğünde son verilen memeden başlanmalıdır. Annelerin prolaktin hormonu geceleri daha çok salgılanır. Bu sebeple geceleri bebeği emzirmek anne sütünün artmasını sağlar. Anneler geceleri bebeğini emzirmek için uyansa bile kendini dinlenmiş hisseder.

Bebekler, beslenmesini sadece gündüzleri karşılayana kadar geceleri de beslenmek isterler. Gece öğünlerinin sıklığı bebeklerde farklılık göstermektedir.

Doğumdan hemen sonra bebek düzenli aralıklarla emzirilmelidir. Uyuyor olması emzirmemize engel olmayarak uykusundan uyandırılarak yarım saatte bir bebeğimizi emzirmeliyiz.

Anne Sütünün Yeterliliği

Bebek günde 5-6 defa idrar yapıyorsa, günde 1-2 defa kaka yapıyorsa, mutlu ise, tartı kontrollerine gittiğinde yeterli kilo alıyorsa (ortalama ayda 500 gram ) anne sütü yetiyor demektir. Kilo alımı bebekler arasında farklılık gösterebilir. Annenin memelerinin küçük ve yumuşak olması süt yok anlamına gelmez.

Anne Sütünü Azaltan Faktörler

Tüm anneler bebeklerini başarıyla emzirebilir ve büyük çoğunluğu aynı anda 2 bebek büyütecek kadar süt üretme kapasitesine sahiptirler. Doğumdan hemen sonra emzirmeye başlamak, süt yapımının uyarılması ve devamı için çok önemlidir. Bazı durumlar anne sütünü azalmasına neden olabilir;

Bebeğe biberon veya yalancı meme verilmesi: Biberon ya da yalancı meme verilmemeli, ek besin verilecekse biberon yerine fincan ya da kaşık kullanılmalıdır.
Bebeğe su, bitkisel çay ve formül süt verilmesi: Bebeğe ilk 6 ay anne sütü dışında hiçbir yiyecek veya içecek verilmemelidir.
Ağrılı meme başı: Emzirme tekniği düzeltilmeli, farklı pozisyonlarda bebeği emzirmeli, emzirmeden sonra az miktarda süt sıkılarak meme başına sürülmelidir.
Bebeğin memeyi iyi kavrayamamasına bağlı olarak göğüslerin tam olarak boşaltılamaması: Aşırı gergin ve boşaltılamayan memelerde süt yapımı durur, göğüslerin sağılarak boşaltılması gereklidir.
Annenin bebeğe süt üretemeyeceği endişesi ve özgüven eksikliği: Aile bireylerinden de destek alınarak bu konuda annenin özgüvenini artırmaya özen gösterilmelidir.
Annenin bebeğinden uzun süre ayrı kalması: Uzun süre bebekten ayrı kalınacaksa süt sağılarak bebeğe verilmeye devam edilmelidir.
Stres: Stres altındaki annenin emzirmeye devam etmesi, hem süt yapımının devamını sağlar, hem de kendi ruh sağlığı açısından önemlidir.
Yorgunluk: Özellikle yeni doğum yapmış annelerin ilk aylarda aşırı yorgunluktan kaçınmaları gerekir. Bebekleri uyurken kendileri de dinlenmelidir.
Annede hastalık: Birçok hasta anne, bebeğini hiçbir sakınca olmadan emzirebilir. Örneğin üst solunum yolu hastalıklarında annenin bebeğini emzirmesinde sakınca yoktur ancak bebeğini emzirmeden önce ellerini özenle yıkaması çok önemlidir. Hastaneye yatacak kadar ağır hasta olan ya da ilaç kullanan anneler emzirme konusunda mutlaka doktorlarına danışmalıdırlar.
Bebekte hastalık: Hasta bebeğin sık sık emzirilmesinin iyileşme sürecini hızlandıracağı unutulmamalı ve bebek anneden ayrılmamalıdır.
Sigara ve alkol kullanımı: Alkol ve sigara kullanımı emzirme döneminde anneyi ve sütünü oldukça kötü etkilemektedir. Alkol ve sigaradan uzak durulmalı, dumanına dahi maruz kalınmamalıdır.
Annede ağır beslenme bozukluğu olması: Bu durum yetersiz süt üretimine neden olabileceğinden emziren annenin yeterli ve dengeli beslenmesi sağlanmalıdır.
Gece emzirmenin azlığı: Süt yapımını artırıcı hormon geceleri daha çok salgılandığı için gece emzirmelerine özellikle önem verilmelidir.

Anne Sütünü Artıran Faktörler

Doğumdan sonraki ilk yarım saat içinde bebeğin emzirilmesi,
Tensel temas,
Sık ve sınırsız emzirme, özellikle ilk zamanlarda günde 8 kez emzirmek süt yapımının sağlanması için önemlidir,
Annenin bebeğini başarıyla emzirebileceğine inanması ve öz güveninin yüksek olması,
Bebeğin memeyi iyi kavrayarak doğru teknikle emmesi,
Memelerin iyi boşaltılması (bebeği emzirdikten sonra elle ya da makine ile memelerin bu amaçla sağılması),
Emzirirken memeye masaj uygulanması,
Anne ve bebeğin aynı odada kalarak özellikle geceleri bebeğini emzirmeye devam etmesi,
Annenin sütünü artırmak amacıyla susadıkça su içmesi, sağlıklı ve yeterli beslenmesi, kafeinli içeceklerden alkol ve sigaradan uzak durması önemlidir.

Emzirmeye Başlamadan Önce

Eller yıkanmalıdır.
Meme başı temizliği için; Memenin ucundaki doğal yağlar ve anne sütü meme başını korur. Anne, meme ucunu temiz tuttuğu ve günlük duş aldığı sürece her emzirme öncesi memeyi silmeye gerek yoktur. Ancak günde en az 2 defa meme ucu kaynatılmış, ılıtılmış suyla silinmelidir. Emzirme işlemi bittikten sonra, göğüs ucuna sürülen anne sütü meme ucunu yumuşatarak kurumasını önler.

Memeleri karbonatlı suyla temizlemek zararlıdır. Bunlar meme ucunu kurutur ve çatlakların oluşmasına sebep olur. Meme başı temizlendikten ve eller yıkandıktan sonra annenin bebeğini etkili emzirebilmesi için kendini rahat hissedebileceği bir pozisyon alması gerekir. Etkisiz pozisyon ve annenin emzirmeyi sonlandırmak için acele etmesi bebeğin yeterli beslenmemesine yol açar. Örneğin; annenin tuvalet ihtiyacı varsa emzirmeye başlamadan önce bu ihtiyacını gidermesi gerekir.

Annenin beyin olarak kendisini bebeğini emzirmeye odaklaması gerekir. Emzirmenin yarıda kesilmesine sebebiyet verecek kaygı verici (ocakta pişmekte olan yemeğinin taşmasını, yanmasını düşünmesi vb.) herhangi bir mevzu olmaması gerekir. Mesela telefonunun çalma olasılığına karşı telefonunu yanına almalıdır. Emzirme esnasında bebeklerin kafalarındaki şapkalarını çıkarmak ve üzerinde kalın elbiseler, kalın battaniyeler bulundurmamak gerekir. Çünkü bebekte çok fazla terlemeye yol açıp bebeği huzursuz edebilir.

Emzirmede Doğrular ve Yanlışlar

Anne bebeğini emzirmeye hazırlanırken, bebeğin yüzü anneyi görecek şekilde tutulur. Önce meme başı ile bebeğin dudaklarına dokunarak bebeğin ağzını açmasını sağlar. Meme başı ile birlikte areolayı alabildiği kadar bebeğe verir.
Meme başı ve areolanın alttan tamamı, üstten bir kısmı bebeğin ağzında olmalıdır. Aksi halde meme ucu çatlakları ve bebeğin gaz şikayetleri artar.

Meme alttan dört parmak ile başparmak üstte kalacak şekilde desteklenir.(C yöntemi) Orta parmak ve baş parmağı memenin üzerinde makas yaparak emzirmek yanlış yöntemdir.

Emziren Anne Beslenmesi

Sağlıklı bir anne günde ortalama 800 ml süt üretir.Annelerin yeterli ve dengeli beslenmesi çok önemlidir.Emzirme döneminde kilo vermek için zayıflama diyetleri yapılmamalıdır.Halk arasında çok yaygın olan lokum, şerbet, tatlı, baklava gibi tatlıların süt arttırıcı özelliği yoktur. Bunlar kilo yaparlar.Bebeğin gaz problemi varsa brokoli, lahana, karnıbahar, domates, soğan, inek sütü tüketimine dikkat edilmelidir.Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. Çay, kahve gibi içecekler sınırlı tüketilmelidir. Bunların yerine ıhlamur, rezene, papatya çayı tüketilebilir. Annenin günde 2-3 litre su tüketmesi çok önemlidir. Her emzirme öğününde mutlaka 1 bardak su içmelidir. Bir diyetisyenden beslenme hakkında ayrıntılı bilgi alınabilir.

Anne Sütünün Sağılması

El İle Süt Sağma: Eller yıkanır. Rahat bir pozisyon aldıktan sonra, parmak uçları ile memeye dıştan içe doğru masaj yapılır. Önceden ısıtılmış bir havlu, annenin öne doğru eğilmesi sütün kolay gelmesini sağlayabilir. Meme emzirme pozisyonunda olduğu gibi başparmak üstten, diğer parmaklar ile alttan tutulur. Baş ve diğer parmaklar yavaşça içe, göğüs duvarına doğru ve ardından birbirine doğru bastırılır.

Sağma işlemi ritmik olarak 20-30/ dakika devam etmelidir.Normalde süt sağma esnasında anne acı hissetmez. Eğer acı hissediyorsa, kullandığı yöntem yanlıştır. Her sağımda çıkan süt farklı bir kaba alınır, süt kabın 2/3’üne kadar doldurulur. Süt sağma işlemi günde 8-12 defa olmalıdır.
Pompa İle Süt Sağma: Eller yıkanmalıdır. Süt sağma aparatları, pompa setleri, biberonlar mutlaka temiz olmalıdır.Her sağma işleminde her göğüs için 15’er dakika ayrılmalıdır.

Bebeğe verilirken enjektör yöntemi kullanılması daha avantajlı olacaktır.

Anne Sütünün Muhafaza Edilmesi ve Hastaneye Getirilmesi

Sağılan süt;
– Oda ısısında 3 saat,
– Buzdolabında 3 gün,
– Buzdolabında çözündürdüğümüz sütü; buzdolabının rafında 1 gün,
– Derin dondurucuda 3 ay saklanır.

Süt derin dondurucuda saklanacaksa, steril kaplarda ve eczaneden temin edilecek anne sütü saklama poşetlerinde saklanmalıdır. Üzerinde ad soyad, tarih ve saat yazılı olan anne sütlerini eski tarihli olanlardan başlayarak hastaneye getirilmelidir. Gece ve gündüz sağılan anne sütlerinin içeriği farklı olduğu için gündüz sağılan sütler gündüzleri, gece sağılan sütler geceleri bebeklere verilir. Bu nedenle süt saklama kaplarının üzerine tarih ve saat yazılması önemlidir. Bebeğin günlük beslenmesine yetecek kadar anne sütü hastaneye getirilmelidir. Dondurucu kısmına koyulan sütlerle aynı raflarda tavuk, et gibi besinler olmamalıdır.

Buzluktan veya derin dondurucudan çıkarılan süt önce buzdolabının içinde çözdürülmelidir. Buzdolabından çıkarılan süt, biberona boşaltıldıktan sonra sıcak su dolu olan bir kaba, içinde süt bulunan biberon konularak ılıtma yapılır.(benmari yöntemi). Cezve veya mikrodalga ile anne sütü ısıtılmamalıdır.

BİR ANNENİN BEBEĞİNE VEREBİLECEĞİ EN GÜZEL HEDİYE ANNE SÜTÜDÜR!

Tüp Bebekte Beslenme adlı yazımızı incelemek için tıklayınız..

Candida Beslenmesi adlı yazımızı incelemek için tıklayınız..