Polikistik Over Sendromu

Polikistik over, her on kadından birisinde görülebilen polikistik over sendromu; her on kadından birisinde görülebilen genetik kökenli olduğu da düşünülen önemli bir yumurtlama sorunudur.

Sağlıklı bir kadının vücudunda her ay bir tane yumurta geliştirirken polikistik overli hastalar da çoğunda döllenme yeteneği kazanamayan yumurtalıklar ultrason görüntüsünde birden fazla kesecik yani birden fazla kist olarak izlenmektedir.

Polikistik over sendromu, belirtileri her hastadan her hastaya göre farlı olarak gösterip, şiddeti de farklı şekilde belirti verirken hafif belirtiler yaşayan hastalar gözden kaçabilir. Kadınların her yıl düzenli olarak jinekolojik muayenelerini yaptırmaları bu açıdan da önemlidir.

Polikistik over sendromu kadınlarda en sık rastlanan ve izlenen hormonal bozuklukların başında yer alan bir sendromdur. Polikistik over sendromunda tanı, tüp bebek uzmanları veya kadın doğum uzmanları tarafınca klinik bulgular, radyolojik görüntüler ve hastanın öyküsü detaylı bir şekilde dinlenerek ve incelenerek konulur. Hasta normalden erken veya geç adet görme gibi adet düzensizlikleri, ses tonunda kalınlaşma, vücutta bazı bölgelerde tüylenme artışı, normalden daha yüksek düzeyde bir saç dökülmesi gibi problemlerle başvurur hekime genellikle. Hepsi görülmese bile bir veya bir kaçı muhakkak görülmektedir polikistik over hastalarında.

Hasta kontrole geldikten sonra adetin ikinci veya üçüncü günü tekrar çağırılır hekim tarafından.Adetin ikinci veya üçüncü gününde bakılması gereken bazı hormon düzeyleri vardır. Tüm bu kan testlerinin sonucu ile polikistik overin kesin tanısı konulabilmektedir. Yumurtlama döngüsünün düzenlenmesini sağlayan FSH LH E2 PRL Serbest Testesteron ve Total Testesteron hormonlarında yumurtalık hormonuna sahip olan değeri düşük olduğu görülürken erkeklik hormonunun normalin üstünde olduğu görülmektedir. Hormonların yanı sıra polikistik overin tanısında ve takibinde vaginalultrasonografi ve abdominal ultrasonografi büyük önem taşır.

PKOS hastalığında yumurtlama olmaz, bunun temel nedeni gelişemeyerek yumurtalık çeperinde birikmesi ve kistleşmesidir. Aynı zamanda gelişemeyerek çatlaması için yumurtalar kendini seçemez ve bundan dolayı da hem adet düzensizliği meydana gelir hem de çatlama olmadığı için gebelik sağlanamaz. Ultrasonografide kontrollerde genellikle bir yumurtanın veya iki yumurtanın kistik bir görünüm de olduğu izlenmektedir. PCOS hastalarında tedavi sürecine girilmesi için acele edilerek hızlı bir şekilde kilo kaybının sağlanması, beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi ve hormon seviyelerinin hekim tarafından kontrol altına alınması sağlanır.

Polikistik over sendromunda tanı, tüp bebek uzmanları veya kadın doğum uzmanları tarafınca klinik bulgular, radyolojik görüntüler ve hastanın öyküsü detaylı bir şekilde dinlenerek ve incelenerek konulur. Hasta normalden erken veya geç adet görme gibi adet düzensizlikleri, ses tonunda kalınlaşma, vücutta bazı bölgelerde tüylenme artışı, normalden daha yüksek düzeyde bir saç dökülmesi gibi problemlerle başvurur hekime genellikle. Hepsi görülmese bile bir veya bir kaçı muhakkak görülmektedir polikistik over hastalarında. Hasta kontrole geldikten sonra adetin ikinci veya üçüncü günü tekrar çağırılır hekim tarafından.

Adetin ikinci veya üçüncü gününde bakılması gereken bazı hormon düzeyleri vardır. Tüm bu kan testlerinin sonucu ile polikistik overin kesin tanısı konulabilmektedir. Yumurtlama döngüsünün düzenlenmesini sağlayan FSH LH E2 PRL Serbest Testesteron ve Total Testesteron hormonlarında yumurtalık hormonuna sahip olan değeri düşük olduğu görülürken erkeklik hormonunun normalin üstünde olduğu görülmektedir.

Hormonların yanı sıra polikistik overin tanısında ve takibinde vaginalultrasonografi ve abdominal ultrasonografi büyük önem taşır.

PCOS hastalarında tedavi sürecine girilmesi için acele edilerek hızlı bir şekilde kilo kaybının sağlanması, beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi ve hormon seviyelerinin hekim tarafından kontrol altına alınması sağlanır.

PCOS Belirtileri Nelerdir?

Tüylenme de artış,
Saç dökülmesi,
Kilo artışı,
Adet düzensizliği,
Yumurtlama bozukluğuna bağlı olarak infertilite,
Cildin kararması,
Baş ağrısı,
Akne problemleri,
Sivilcelenme,
İnsülin direnci,
Depresyon.

Belirtlilerini maddeler halinde listeledik.

PCOS hastalarında bebek sahibi olma isteği oluştuğunda mutlaka hekimini bilgilendirmeli ve destek veya tüp bebek tedavisi ile bebek sahibi olması için hastaya yardımcı olunmalıdır. PCOS hastaları çatlaması için yumurtasını seçemediğinden dolayı destek tedavi yöntemlerinden tüp bebek merkezlerinde tüp bebek uzmanları tarafından yararlanabilmektedir.

Polikistik Over Sendromunun Nedenleri Nelerdir?

Polikistik over sendromunda klinik ve deneysel araştırmalara rağmen polikistik overe neyin sebep olduğu aslında tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte de metabolizmanın düzenlenmesini sağlayan insülin hormonunun neden olduğu da düşünülebilir. Bu nedenle hatta polikistik overdan şüphelenilen hastadan insülin direnci testi de istenebilir.

Aşırı kilonun insülin direncine neden olduğu ve insülin direncinin de polikistik over sendromunu tetiklediği düşünülmektedir. Vücuttaki ana besin kaynağı şekerdir. Enerji sağlamak için kas, yağ ve karaciğer hücreleri içine girmesini sağlayan temel hormon ise insülindir. Pankreastaki beta hücrelerinden salgılanmaktadır. İnsülin direnci ile birlikte vücutta ortaya çıkan yüksek insülin, yumurtalıklarda erkeklik hormonundaki artışı tetiklemektedir. Erkeklik hormonlarına ise androjenler olarak da karşınıza çıkabilir.

Polikistik Overin Tedavisi Nedir?

Polikistik overin tedavisi yaşa ve hastanın isteğine göre değişiklik gösterebilir. Hastaların tedavilerinin planı yapılırken öncelikle diyetisyen desteği önerilmektedir. Diyetisyen desteği eşliğinde takip sonrasında, polikistik over olan kadınlarda diğerlerine göre daha fazla görülen obezite durumu daha da kötüleşebilir ve tedaviye yanıt zor bir hal alabilir. Kilo kontrolü aslında hastanın düzenli adet görmesine de destek olacaktır.

Tıbbi olarak tedavi ve kilonun kontrol altına alınabilmesi ile adet düzeninde önemli oranda düzelme meydana gelebilir. Yumurtlama probleminin son bulması bazen de gebeliğin oluşulmasında pozitif etkiyi kendiliğinden sağlayacaktır. Adet düzensizliğinin devam ettiği durumlarda yumurtlamayı uyaran ilaçlar ve destek olarak hormon bulunan hormon iğneleri de kullanılabilir. Takipler ile birlikte en sonunda gelişen ve büyüyen yumurtalardan normal ilişki önerilir ve aşılama yöntemi ile gebelik şansı denenebilir. Ovulasyon takibinin arkasından yapılan aşılama tedavilerinin sonuçlarının da negatifliği izlenmişse o zaman hastaya tüp bebek tedavisi önerilmektedir.

Bebek sahibi olmak istemeyen çiftlerde de yinede ovulasyonu düzenleyerek düzenli adet görmeyi sağlamaktadır. Bunun için doğum kontrol hapları veya progesteron içeren hormonal tedavi destekleri verilebilir.

Tıbbi duruma göre hastaya uygun bir diyet önerisinde bulunulabilir. Aynı zamanda polikistik over hastaları düzensiz egzersiz programı da kişiye önerilebilir. Bununla birlikte insülin direncini kıran bloke eden ilaçlar da önerilebilir. Egzersiz ve diyet desteği için uzman kişilere yönlendirmesi yapılarak daha doğru yanıt alınması beklenmektedir.

Polikistik Over Sendromu Tedavisinden Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Polikistik over sendromunda, tedavilerinden sonra ya da gebelik isteyen çiftler içinde bebeklerine kavuştuktan sonra jinekolojik takiplerini bırakmamaları ve yıllık muayenelerine düzenli olarak devam etmeleri kesinlikle büyük önem taşımaktadır. Bu hastalarda ileri yaşlarda şeker hastalığı başta olmak üzere bazı hastalıkların görülmesi söz konusu olması olası. Bunu önlemek için ise aşır kilo alımı engellenmeli, düzenli egzersiz önerilmeli ve gerekirse ilaçlarla da adet döngülerinin düzenli olması sağlanmaktadır.

PCOS’lu Hastada Doğurganlık

PCOS yumurta kendisini seçemeyerek çatlayamadığı için PCOS’lu hasta gebe kalamaz. Eğer gebe kalmamanın tek bir nedeni olarak PCOS teşhis gördü ise. Yumurtlamanın tekrar sağlanması hedeflenmektedir. Bu amaçla hasta da kilo fazlalığı bulunuyor ise hastanın düzenli hareketi sağlanmalı ve yiyeceklerine özen göstermesi istenerek kilo vermesi sağlanmalıdır. Kendiliğinden yumurtlamanın başlamasını sağlayabilmektedir. Hasta yeterince kilo vermiş ve hala düzenli yumurtlama sağlanamıyor ya da hasta yeterli kiloyu bir türlü veremiyor ise;

Yumurtlamayı uyarmak amacı ile bazı tablet ilaçlar denenmektedir. Letrozol ilaçların kullanımında takip edilerek hastaların %80 kadar oranında yumurtlama elde edilirken yaklaşık %40’ında ise gebelik elde edilebilmektedir.

Letrozol kullanan hasta da sonuç alınamıyorsa iğne tedavisine geçilmesi gerekildiği hastaya anlatılmalıdır. Yumurtlama uyarımları yapılmaktadır. Amaçlanan PCOS hastalarında tek yumurta gelişimini sağlamaktır. İğne tedavisi ile %90ın üzerinde yumurtlama sağlanırken %20-23 kadarında ise gebelik elde edilmektedir. Gebe kalma ihtimalini biraz daha artırmak adına tedavi sonuna eğer olgular normal gider ise aşılama tedavisi de eklemek mümkün.

İğneli tedavi ile de hasta cevap vermiyorsa son çare tüp bebek merkezlerinde tüp bebek tedavisidir. PCOS’a ilaveten bir gebe kalamama durumu var ise hasta yine mutlaka hekimi ile paylaşmalıdır. PCOS’lu hastada tüp bebek tedavisinde çok fazla yumurta büyüyerek gelişir çatlama zamanından sonra da yumurtalar toplanırken 10’dan daha fazla yumurta çıkması olası. Böylelikle kendiliğinden seçemeyerek çatlatma yapamayan PCOS lu hastanın vücudu tüp bebek merkezinde çatlaması sağlanmaktadır. Daha sonrasında ise sperm ile döllenmesi beklenmektedir.

Polikistik sendroma sahip olan hasta da aynı zaman da en az ilaç uygulaması tercih edilmelidir.

Polikistik Over Sendromu Hangi Hastalıklarda Tetikleyebilir?

Ürene çağındaki hastalardan her on kadından birisinde görülebilen, polikistik over sendromu ihmal edilmemelidir. Kalp hastalıkları, şeker hastalığını vs. tetiklemesi mümkün.

Polikistik Over Sendromuna Hangi Besinler İyi Gelir mi?

Yumurta, ceviz, deniz ürünleri gibi Omega-3 yağ asitlerinden fazlaca zengin olduğu besinlerin tüketilmesi polikistik overli hastalar için önerilmektedir. Düzensiz hormon üretiminin normale dönmesine yardımcı olması mümkün. Ancak elbette kesinliği vermek mümkün değildir.

Polikistik Over Sendromundaki Hastalar Gebe Kalabilir mi?

Doğurganlık döneminde görülen bir hastalık olmakla birlikte bu tür hastalarda yumurtlama olamadığı için adet düzensizliği meydana gelmesi mümkün. Adet düzensizliğinin neden olduğu yumurtlama bozuklukları da beraberinde gelen sorunlardandır. Kişi yumurtasını seçemediği için yumurta çatlamaz ve hasta adet göremez. Bu nedenle gebelik şansının düşmesi olası.

Ancak hastanın hastalığının durumuna göre değişiklik göstermesi olası. Bir kısmı gebe kalmakta sorun yaşamazken bazen de bir kısmı yumurtlama sorunlarından kaynaklı takip sonrasında ancak gebelik mümkün. Ancak sonunda eğer başka bir problem yoksa polikistik over hastalarının bebeği olur.

Polikistik Over Sendromunun Şeker Hastalığı ile İlişkisi Nedir?

Aşırı insülin direncine neden olan polikistik over, insülin direnci arttıkça şeker kontrolünü sağlamak için insülin de artmış olmaktadır. Bu durum insülinin vücutta gereğinden daha fazla salgılanmasına yol açması mümkün. İnsülin direnci, tip 2 diyabet, lipid yüksekliği, hipertansiyon da polikistik overe eşlik etmesi mümkün.